Gedrag beïnvloeden met de ‘Theory of Planned Behaviour’

Theory of planned behaviour

De “Theory of Planned Behaviour” is een sociaal-psychologische theorie (ontwikkeld door Icek Ajzen) waar men tegenwoordig steeds vaker naar refereert. Om deze reden is het goed om er meer over te weten te komen. Zeker wanneer je interesse hebt het in de verklaring hoe mensen hun gedrag bepalen en hoe dit gedrag beïnvloed wordt door hun persoonlijke opvattingen en externe factoren.

In deze tekst gaan we daarom dieper in op alles wat met de ‘Theory of Planned Behaviour’ te maken heeft. Zo weet je aan het einde precies wat het is, wat het doel is en hoe je in staat bent om het in de praktijk toe te passen.

‘Theory of Planned Behaviour’ uitleg: Wat is het?

Om te beginnen is het verstandig om te achterhalen wat de ‘Theory of Planned Behaviour’ nu precies is.

Zoals al even kort aangegeven, gaat het hier om een sociaal-cognitieve theorie. Het idee is dat de theorie een manier biedt om bewust gedrag te verklaren en te veranderen.

Uiteindelijk toont ieder mens namelijk tekenen van bewust gedrag. Er is bijvoorbeeld sprake van een bepaalde intentie die je ertoe aanzet om bepaalde handelingen te verrichten. Of om bepaald gedrag te vertonen.

Deze theorie gaat ervan uit dat het deze ‘intentie’ is die ervoor zorgt dat je bepaald gedrag vertoont. De bedenker van de theorie beschrijft dat deze intentie wordt bepaald door 3 verschillende elementen:

Theory of planned behaviour
  1. Attitude: De attitude omschrijft de houding/opvattingen die je als persoon hebt met betrekking tot het vertonen van bepaald gedrag. Met andere woorden; heb je een positieve houding ten opzichte van het te verwachten gedrag? Dan is de kans groot dat je dit gedrag in een later stadium bewust vertoont. Naarmate je houding ten opzichte van het gedrag minder positief wordt, neemt ook de kans af dat je het in de toekomt vertoont. Zo is als het ware jouw ‘mening’ van invloed op de toekomstige uiting.
  2. Subjectieve normen: Daar waar het eerste punt betrekking had op de eigen attitude en mening, richt het tweede element zich meer op dat wat anderen ervan vinden. De subjectieve norm omschrijft wat je denkt dat anderen vinden van het te vertonen gedrag. Je hecht dus als het ware waarde aan het oordeel van anderen. Ben je van mening dat anderen het te vertonen gedrag als normaal of zelfs goed zien? Dan is de kans een stuk groter dat je het gedrag in een later stadium ook bewust gaat vertonen.
  3. Waargenomen gedragscontrole (percieved behavioural control): Tot slot blijft nog het derde en laatste element over; de waargenomen gedragscontrole. Dit punt gaat over de verwachte moeilijkheidsgraad over het uit te voeren gedrag. Hier zijn verschillende zaken van invloed op. Zo heb je enerzijds de eigen vaardigheden. Hoe hoger je eigen vaardigheden, hoe groter de kans dat je het gedrag als eenvoudig uit te voeren ziet. Aan de andere kant spelen ook omgevingsfactoren een belangrijke rol. Maken deze de uitvoerbaarheid van het gedrag in jouw perspectief moeilijker? Dan is de kans kleiner dat je het gedrag uitvoert.

Om dus te begrijpen hoe de ‘Theory of Planned Behaviour’ precies in elkaar zit, is het cruciaal om aandacht te besteden aan deze verschillende onderdelen. Ze vormen als het ware de bouwstenen voor de theorie als geheel.

Beeld bedenker Theory of Planned Behaviour

De bedenker van ‘Theory of Planned Behaviour’

Daarbij was er één persoon die met deze ‘Theory of Planned Behaviour’ op de proppen kwam. We hebben het dan over de bedenker van deze theorie; Icek Ajzen.

Icek Ajzen is een sociaal psycholoog. In 1991 publiceerde hij deze theorie om het verklaren en veranderen van bewust gedrag bij het grote publiek bekend te maken.

Als psychologisch wetenschapper heeft hij in de loop der jaren een uiterst goede reputatie weten op te bouwen. Zo is hij een van de meest geciteerde auteurs in de afgelopen 40 jaar. Na zijn geboorte in 1942 is zijn leven in feite één grote zoektocht naar meer informatie geworden. En dan met name met betrekking tot sociale psychologie.

Beeld doel Theory of Planned Behaviour

Wat is het doel van de ‘Theory of Planned Behaviour’?

In de basis heeft eigenlijk iedere theorie natuurlijk een bepaald doel. Aan de hand van een doel is het namelijk mogelijk om in te zien dat de theorie een bepaalde waarde heeft.

Het doel van ‘Theory of Planned Behaviour’ is om te laten zien dat er sprake is van een verband tussen bewust gedrag en de intentie om dit gedrag uit te voeren.

Dit klinkt misschien voor de hand liggend, maar is dat niet per se. Het is namelijk lastig om te bepalen wat er nu allemaal van invloed is op het uiteindelijke gedrag dat je vertoont. De ‘Theory of Planned Behaviour’ zorgt in ieder geval gedeeltelijk voor duidelijkheid op dit gebied.

Zo leidt dit in de praktijk op een directe wijze tot de 2 hoofddoelen:

#1: Verklaren van gedrag

Van nature zijn we als mens in staat om patronen te herkennen. Van oorsprong is dit cruciaal geweest om te overleven in de ‘wilde’ natuur. De oermens moest in staat zijn om bepaalde verbanden te leggen tussen potentiële gevaren en praktische oplossingen. Door op een bewuste én onbewuste wijze specifieke modellen in het hoofd te creëren en onthouden, waren we in staat om progressie na te streven. Op alle gebieden in het leven.

De ‘Theory of Planned Behaviour’ is puur een moderne manier om bepaalde patronen te herkennen in gedrag. Het verklaren van gedrag aan de hand van overtuigingen, denkbeelden en acties die eraan voorafgaan, zijn behulpzaam in de moderne tijd.

Door te kijken naar de attitude, subjectieve normen en waargenomen gedragscontrole krijgen we een beter beeld van de drijfveren achter bepaald gedrag. Dit biedt cruciale informatie om hier in de toekomst eventueel op een andere manier mee om te gaan.

Pas wanneer je weet waar bepaald gedrag vandaan komt, ben je in staat om het in de toekomst te veranderen. Doe je dit niet, dan ben je op een willekeurige manier inefficiënte veranderingen aan het doorvoeren. Op deze manier zorgt de ‘Theory of Planned Behaviour’ voor een nieuw perspectief op bewust gedrag.

#2: Beïnvloeden van gedrag

Ben je dus in staat gebleken om bepaald gedrag te verklaren? Dan kun je aan de hand daarvan door naar stap 2; het beïnvloeden van dit gedrag.

Ook dit is namelijk iets wat de ‘Theory of Planned Behaviour’ mogelijk maakt.

Nadat je gedrag wist te verklaren, kwam je erachter wat er allemaal van invloed was op het ontstaan van dit gedrag. Zoals eerder al aangegeven, zijn het volgens Icek Ajzen je attitude, subjectieve normen en waargenomen gedragscontrole die hiervoor verantwoordelijk zijn.

Dé manier om jouw eigen of het bewuste gedrag van een ander te beïnvloeden, is dan door met deze punten aan de slag te gaan. Het doel is dan om ervoor te zorgen dat er sprake is van een significante verandering op één of meerdere van deze vlakken. Dit werkt dan automatisch door in het bewuste gedrag dat je in een later stadium vertoont.

Logischerwijs zijn er enorm veel verschillende, potentiële toepassingen in de praktijk. Bewust gedrag is namelijk iets dat ieder mens iedere dag vertoont. En dus zijn er enorm veel manieren om hier een bepaalde invloed op uit te oefenen.

‘Theory of Planned Behaviour’ toepassen

De ‘Theory of Planned Behaviour’ uitleg is pas compleet wanneer je zelf in de praktijk in staat bent om de aangegeven informatie toe te passen. Dit is eigenlijk hoe het met iedere theorie werkt. Het is pas waardevol wanneer je er in de praktijk iets mee kunt. Wanneer het slechts bij theorie blijft, is de impact beperkt. Pas je het echter op een positieve manier toe? Dan zijn de mogelijkheden zeer divers.

Zo kun je de ‘Theory of Planned Behaviour’ bijvoorbeeld op de volgende manieren toepassen:

  • Medische zorgverlening: Een sector die meteen boven komt drijven vanwege de grote potentiële, positieve impact is de medische zorgverlening. Een mooi voorbeeld hiervan is de toepasbaarheid van de theorie voor een fysiotherapeut. Fysiotherapeuten krijgen vaak te maken met mensen die zeer specifiek gedrag moeten vertonen. Ze zijn bijvoorbeeld aan het revalideren. Hierdoor moeten ze meer, minder of juist anders gaan bewegen. Middels de theorie van de ‘Theory of Planned Behaviour’ ben je dan in staat om een grotere invloed te hebben door je te richten op de 3 pijlers van bewust gedrag. Een meer effectieve communicatie is het gevolg.
  • Marketing: Daarnaast is het meteen duidelijk dat het binnen de marketingsector in potentie veel nieuwe deuren opent. Het doel van marketing is uiteindelijk toch om een specifieke doelgroep te overtuigen van een bepaald product of dienst. Of om een sterke brand op te bouwen. Aan de hand van een nieuw perspectief is het dan mogelijk om op een subtielere wijze het gedrag van de doelgroep te beïnvloeden. Uiteraard op een manier die zorgt voor een verrijking van hun leven. Talloze grote merken maken al tijden gebruik van deze informatie.
  • Verbeteren eigen gedrag: Het verbeteren van je eigen gedrag is een ander nobel doel. Veel mensen streven progressie na. Ze willen zichzelf bijvoorbeeld bepaalde gezonde, goede gewoontes aanleren. Op mentaal en fysiek gebied. De beste manier om hieraan te werken, is dan door je bewuste gedrag te veranderen. De ‘Theory of Planned Behaviour’ leert ons dat dit dus mogelijk is aan de hand van de eergenoemde componenten. Je kunt waarschijnlijk direct al een aantal redenen bedenken waarom je niet altijd ‘optimaal’ gedrag vertoont. Nu je een dieper begrip heb van de oorzaken hiervan, ontstaan er nieuwe kansen om er iets aan te doen.
  • Invloed vergroten bij sociale interacties: Tot slot is het als mens zijnde enorm waardevol om overtuigend te zijn ten opzichte van andere mensen. Wanneer je in staat bent om het gedrag van anderen te beïnvloeden, vergroot automatisch jouw persoonlijke invloed op de wereld. Sociale interacties vormen in menig opzicht de cruciale factor om ‘succesvol’ te zijn. Niet alleen met betrekking tot zakelijk succes, maar op alle mogelijke gebieden. Wanneer je merkt dat mensen maar in beperkte mate naar je luisteren, heeft dit mogelijk te maken met je attitude, subjectieve normen en waargenomen gedragscontrole. Door deze punten stevig onder de loep te nemen, komen er waarschijnlijk al snel verbeterpunten bovendrijven.

De ‘Theory of Planned Behaviour’ is zo al met al zeer relevant in de wereld waarin we nu leven. Op verschillende vlakken is het waardevol om deze kennis tot je te nemen en in de praktijk in te zetten. Het beïnvloeden van gedrag lijkt in de basis heel moeilijk. Totdat je op een gegeven moment toegang hebt tot de juiste richtlijnen om dit mogelijk te maken.

Test het zelf uit en kom er binnen de kortste keren achter of deze informatie ook voor jou van toegevoegde waarde is.

Dit artikel is samengesteld in samenwerking met specialist Thomas van der Kuijl

Backlinks of advertorial?

Laten we je site direct boosten!

Gerelateerde artikelen

Keller's brand equity model

Het Keller’s brand equity model: Hoe zit da

Het opbouwen van een sterk merk is enorm waardevol. Maa...

merkidentiteit ontwikkelen

In enkele stappen een merkidentiteit ontwikke

Een merkidentiteit ontwikkelen; het staat in veel opzic...

Briefing

Een goede briefing schrijven voor het ontwikk

Een goede briefing schrijven, is vandaag de dag een abs...

Brand Key Model

Brand Key Model: Een compleet overzicht en pr

Ontdek hoe het Brand Key Model, een essentieel hulpmidd...

Kubler-Ross Change Curve

Kubler-Ross Change Curve leren begrijpen

De Kubler-Ross Change Curve is voor veel bedrijven erg ...

Wat kost een logo ontwerp

Wat kost een logo ontwerp?

In de hedendaagse zakenwereld kan een logo zoveel meer ...

error: LET OP: De content op deze site beveiligd.