‘’Typografie’’: wat is het en hoe zet je het in?

Typografie, een onmisbare term in de wereld van (web)design. Het is overal om ons heen te zien, al dan niet onbewust. In logo’s, op drukwerk of als tekst op een website. Zoals in het woordenboek wordt omschreven: Ty – po – graf – ie, het omvat alle aspecten die horen bij het opmaken van een tekst. Of het nu gaat om informeren, entertainen of beïnvloeden, typografie is van groot belang. Typografie is niet alleen onmisbaar in de grafische wereld. Het is een belangrijk onderdeel van de dagelijkse communicatie van de mens. Veel mensen associëren typografie met het kiezen van een lettertype of font, maar dat is lang niet alles. Wat is typografie eigenlijk? Hoe zet je het in? Waarom is dit zo belangrijk? En waar moet je allemaal op letten bij een juiste typografische aanpak? 

Geschiedenis van typografie

De geschiedenis van typografie gaat terug tot in de oudheid, waar handgeschreven boeken het enige medium waren voor het verspreiden van informatie. Het is iets wat wij als mensen al eeuwen gebruiken om te communiceren. Typografie werd pas echt belangrijk toen in de 15e eeuw de drukpers werd uitgevonden. Daardoor konden boeken sneller en goedkoper worden geproduceerd. Dit leidde tot een explosie van gedrukte materialen en de ontwikkeling van verschillende lettertypes en stijlen. Zo werden lettertypes steeds professioneler. Hoewel er al meerdere lettertypes waren, begon de computer met één enkel lettertype. ‘’Een leuk weetje; in 1983 was de Macintosh Lisa van Apple de eerste computer die meerdere lettertypes bevatte.’’ De mogelijkheden waren nog wel beperkt. Pas 12 jaar later werd het mogelijk om een specifiek stuk tekst een ander lettertype te geven. De bezoeker van een website moest dan wel dat lettertype geïnstalleerd hebben. Sommige fonts mocht je zelfs helemaal niet voor het web gebruiken. Tegenwoordig zijn vrijwel alle fonts beschikbaar voor zowel drukwerk als print. Typografie is niet meer weg te denken.Het is een woord dat je vaak uit de mond van een designer zal horen komen.  

Betekenis van typografie

Typografie is overal om ons heen te zien. Het is alles wat hoort bij het opmaken van teksten, het visueel vormgeven van tekst. Denk hierbij aan het ontwerp van lettertypes, lettergroottes, regel- en letterafstand, kleuren en andere aspecten van de presentatie van tekst. De keuze van deze aspecten zijn van invloed bij het bereiken een bepaalde doelgroep en het zetten van de juiste toon. Het doel van typografie is om tekst leesbaar, toegankelijk en esthetisch aantrekkelijk te maken. Maar dat is nog lang niet alles. Ook kan typografie gebruikt worden om betekenissen en emoties uit te drukken. Dit kun je doen door het gebruik van verschillende lettertypes of kleuren. Wil je belangrijke elementen benadrukken in een tekst? Ook dan kan typografie je helpen! 

Belang van typografie

Typografie is belangrijker dan de meeste mensen vermoeden. Een goed ontwerp valt of staat met een goed lettertype. Wist je dat de keuze voor een bepaald lettertype voor een groot gedeelte de psychologie achter een beeldmerk bepaalt? Het ‘gevoel’ wat mensen krijgen als ze je logo of website krijgen is heel belangrijk. Het is namelijk de eerste indruk die je maakt. En die eerste indruk maak je maar 1 keer! Kortom, typografie levert een belangrijke bijdrage aan onze communicatie. 

Typografie op een beeldscherm of op papier

Typografie wordt op papier op een andere manier gebruikt dan op een beeldscherm. Maar wat zijn de verschillen? Vaak zijn er lettertypen die goed werken op papier, maar niet op een beeldscherm. Ook kan het zijn dat de manier waarop een artikel uit bijvoorbeeld een magazine is vormgegeven slecht leesbaar kan zijn op een beeldscherm. Dit heeft te maken met welk medium wordt gebruikt en hoe het materiaal werkt. Een groot voorbeeld met papier en een telefoon is dat papier licht reflecteert, maar een beeldscherm licht uitstraalt. Dat is de reden dat op elk medium de typografie wordt aangepast. 

Een ander belangrijk verschil tussen een beeldscherm en papier is de manier hoe je het voor het medium zit. Op een computer is een alinea veel groter dan de letters in de krant. Dat is niet gek, want de afstand van je beeldscherm is veel verder dan van de krant.

Soorten typografie

Er zijn verschillende soorten typografie. Binnen de typografie onderscheiden we 4 hoofdcategorieën: Serif, Sans-Serif, Script en Display. 

De vertaling van Serif in het nederlands is schreef. Lettertypes met een schreef noemen we ook wel ‘roman’. Het zijn lettertypes met ‘pootjes’ aan de letters. Enkele steekwoorden voor deze familie lettertypes zijn klassiek, traditioneel, betrouwbaar en comfortabel. 

Een schreefloos lettertype (Sans-Serif) noemen we ook wel ‘grotesk’. Dit lettertype is vaak wat directer. Deze worden in de professionele setting wat vaker gebruikt. Sans-Serif lettertypes staan voor stabiel, schoon en modern. 

Bij Script denken we aan sierlijke lettertypes. Typische kenmerken zijn klassiek, elegant en creatief. 

En dan komen we bij de meest gevarieerde lettertypes: Display. Hier vallen eigenlijk alle afwijkende lettertypes onder. Van uitzinnig fantasievol tot expressief. Veel logo’s zijn opgebouwd uit deze familie letters. Coca Cola is hier een mooi voorbeeld van.

Hoe je opvalt met de juiste fonts

Halverwege de 19e eeuw werd ontdekt dat de vorm van een letter ook in design veel verschil kan maken. Waar het eerst voornamelijk om leesbaarheid ging, werd later opvallen ook heel belangrijk. En dat is precies wat voor bedrijven enorm belangrijk is. Met een lettertype bepaal je voor een groot gedeelte de uitstraling van een bedrijf. 

Een kinderspeelparadijs wil niet hetzelfde uitstralen als een makelaarskantoor. Voor kinderen denk je aan vrolijke en speelse letters, maar wel met goede leesbaarheid voor de ouders. Een handgeschreven letter of iets ronds past hier goed bij. Een makelaarskantoor is meer zakelijk. Dan kies je eerder voor een strak lettertype. 

Kortom, typografie zorgt ook voor meer conversie. Wanneer een website goed leesbaar is en past bij je merk, blijft een klant ook langer hangen. En dit een droom van ieder bedrijf. Je hebt immers maar 15 seconden om iemand te overtuigen. 

Basisregels typografie 

Er zijn een aantal basisregels die zullen helpen om typografie zo goed mogelijk in te zetten. Vrij eenvoudig maar wel heel belangrijk. Hieronder een aantal basisregels uitgelicht. 

Gebruik een passende lettergrootte.

Om typografie goed tot zijn recht te laten komen is het belangrijk met lettergrootte te spelen. Variërende tekstgrootte is namelijk de beste manier om tekst van elkaar te onderscheiden. Gebruik een duidelijk lettertype dat past bij de context en het doel van de tekst. 

Gebruik een passende kleur.

Een belangrijk onderdeel in typografie is kleur. Een zorgvuldige keuze voor het gebruik van de juiste kleuren draagt bij aan het versterken van het imago. Het zorgt voor contrast en hiërarchie. Ook haalt kleur een emotie naar boven. 

Zorg voor voldoende regelafstand 

Dit zorgt voor een optimale leesbaarheid. 

Zorg voor een duidelijke opmaak door het gebruik van titels en subkoppen.

Een duidelijk verschil tussen de titels en de lopende tekst, komt de leesbaarheid ten goede. Het zorgt niet alleen voor meer overzichtelijkheid, maar de lezer kan ook snel zien of de informatie interessant is. Door visueel onderscheid te maken tussen de titel en tekst zal een bezoeker een pagina sneller ‘scannen’. 

Blijf consistent in de opmaak van de tekst. 

Consistent blijven in de opmaak van de tekst blijft hoe dan ook een fundamentele factor. De IKEA website is hier een mooi voorbeeld van. Op deze website zijn alle teksten, zowel headers als paragrafen, in hetzelfde lettertype. Dit zorgt voor een overall consistente website. Het levert veel voordelen op. 

Zorg voor herkenbaarheid

Herkenbaarheid is ook nog van belang bij het uitzoeken van de juiste typografie. Een mooi voorbeeld is het Adidas lettertype. Iedereen herkent dit lettertype gelijk aan de soepele ronde vormen. 

Kortom, genoeg om rekening mee te houden! Maak geen overhaaste keuzes bij het uitzoeken van de juiste typografie. Het is namelijk de belangrijkste start.  

Typografie combineren (font pairing) 

Het combineren van lettertypes om een mooi geheel te krijgen is vaak een kunst. Subtiele aanpassingen kunnen een groot verschil maken in hoe fijn de tekst is om te lezen en hoe mooi het design wordt gevonden. Typografie combineren, ook wel font pairing genoemd, is dus heel belangrijk. Maar waarom zou je lettertypes combineren? Laten we voorop stellen dat het combineren van lettertypes absoluut geen must is. Sterker nog, één lettertype gebruiken is vaak de beste optie. 

Front pairing is een techniek die wordt gebruikt om de leesbaarheid van een tekst te verbeteren. Daarnaast zorgt het gebruik van meerdere lettertypes voor beleving, herkenning en persoonlijkheid. Ieder merk of organisatie wil een gevoel overbrengen wat past bij het imago. Een goed font pair kan de tekst visueel aantrekkelijker maken.

Hieronder een aantal factoren die belangrijk zijn bij het combineren van lettertypes.

1. Wat past bij de identiteit van het bedrijf?

Maak keuzes op basis van de identiteit van het bedrijf. Past hierbij speels/feestelijk, of juist meer zakelijk/strak? Voor een zakelijke uitstraling wordt bijvoorbeeld niet snel een script lettertype gebruikt, maar eerder een lettertype met een schreef. 

2. Consistentie

Bij het combineren van lettertypes is het van belang om dit consistent te doen. Zorg voor structuur in de typografie. Gebruik steeds hetzelfde lettertype voor koppen, hetzelfde voor platte tekst en ga zo maar door.  

3. Goede combinatie van lettertypes

Front pairing kan zeker, maar ga niet lukraak combineren van lettertypes. Denk hier goed over na en zorg dat het bij elkaar past en leesbaar blijft. Combineer bijvoorbeeld niet een script lettertype met een schreef lettertype. Dit wordt te druk en slecht leesbaar. En dat is zonde!  

4. Details van de lettertypen

Bij het combineren kan het goed helpen om te letten op details die met elkaar overeenkomen. Wanneer de hoogte van de lettertypes, de rondingen etc. redelijk met elkaar overeenkomt, zal het eerder een eenheid vormen. 

Typografie zorgt voor herkenning

Kort samengevat, typografie is een zeer krachtig middel om herkenning te creëren. De logo’s van Samsung en Heineken zijn bekende voorbeelden van typografie. Echter dekt het ontwerp van bepaalde letters niet de lading als het om typografie gaat. De plaatsing van tekst kan ook zorgen voor herkenning. Denk eens aan de roddelbladen als Privé en Story. Deze distantiëren zich van andere magazines en bladen door hun extreem drukke en kleurrijke opmaak. In de grafische wereld zullen ze zeggen: less is more! Door designers worden deze bladen verafschuwd. Er zit namelijk geen structuur, rust, logica en vastigheid in. Maar van een afstand worden deze bladen in een vol schap wel direct herkend. Is dit dan zo slecht? Of juist heel slim? 

Dit artikel is samengesteld in samenwerking met specialist Thomas van der Kuijl